"Wyrównanie krzywd upośledzonych i niedostosowanych stało się nakazem mego życia."
"Każdy ma prawo do szczęścia i swojego miejsca w społeczeństwie"
"Poza przygotowaniem zawodowym człowieka, poza jego wykształceniem, najkorzystniejszą, najbardziej podstawową i decydującą wartością w jego życiu jest jego CZŁOWIECZEŃSTWO"
Maria Grzegorzewska
Maria Grzegorzewska urodziła się 18 kwietnia 1888 r. we wsi Wołucza blisko Rawy Mazowieckiej. Rodzina była liczna, mocno powiązana więzami przyjaźni. Rodzice dawali dzieciom dobry przykład pracowitości, odpowiedzialności, patriotyzmu i zapewne religijności. Maria najpierw uczyła się na pensji pani Kotwickiej, a później przeniosła się do prywatnej szkoły żeńskiej Pauliny Hewelke w Warszawie, którą ukończyła w 1907 roku. Studiowała nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, pedagogikę w Brukseli, w Międzynarodowym Fakultecie Pedagogicznym kierowanym przez Józefę Joteyko, i psychologię na Sorbonie, gdzie w 1916 r. uzyskała tytuł doktora filozofii. W Paryżu również podjęła ważną życiową decyzję - postanowiła poświęcić się pracy nad osobami upośledzonymi.
Maria Grzegorzewska tworzyła podstawy pedagogiki specjalnego jako gałęzi nauk pedagogicznych. W 1922 r. zorganizowała Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie i odtąd zajmowała się działalnością naukową z zakresu pedagogiki specjalnej, a także kształceniem nauczycieli. W latach 1930-1935 kierowała Państwowym Instytutem Nauczycielskim.
W czasie okupacji, jako nauczycielka szkoły specjalnej, prowadziła tajne nauczanie. Pod pseudonimem Narcyza prowadziła działalność konspiracyjną w Armii Krajowej. Brała udział w Powstaniu Warszawskim. W sierpniu 1944 r. trafiła do obozu w Pruszkowie, skąd po krótkim pobycie udało się jej uciec. Po zakończeniu wojny kontynuowała działalność w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej, dając swoim studentom nie tylko wiedzę zawodową, ale i wzbogacała ich kulturę, ukazywała wartości i charakter służby społecznej.
Poza pracą dydaktyczną Grzegorzewska prowadziła działalność naukową i publicystyczną. Opracowała oryginalną metodę nauczania, która nosi nazwę "metody ośrodków pracy" i z kilkoma zmianami jest powszechnie stosowana w szkolnictwie specjalnym. Maria Grzegorzewska jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki niepełnosprawnych, stworzyła jej podstawy. Wychodząc z założenia, że człowiek jest psychofizyczną jednością, wysunęła tezę całościowego ujęcia odchyleń od normy; rozwijała zagadnienia kompensacji w rewalidacji niepełnosprawnych Szczególnie interesowały ją zagadnienia związane z tyflopedagogiką i tyflopsychologią, a także zagadnieniami pracy z osobami głuchoniewidomymi.
Interesowała się problemami wszystkich subdyscyplin pedagogiki specjalnej. Wyniki tych prac znalazły uogólnienie w pierwszych polskich próbach pełnego wykładu na temat teorii i praktyki pracy z niepełnosprawnymi (Szkolnictwo specjalne, w: Encyklopedia wychowania, 1938 oraz Pedagogika lecznicza. Skrypt wykładów, 1952/1953).
W latach 1958-1960 była profesorem w Katedrze Pedagogiki Specjalnej UW, pierwszej uniwersyteckiej katedrze pedagogiki specjalnej w Polsce, powołanej dla Niej ad persona.
Maria Grzegorzewska była pierwszą osobą w Polsce, która profesjonalnie zajęła się problematyką osób upośledzonych umysłowo, uzyskując sukcesy zarówno w pracach teoretycznych, jak i praktycznych. Od 1924 r. aż do ostatnich dni swego życia redagowała czasopismo "Szkoła Specjalna". Za najistotniejsze swoje osiągnięcia uważała prace związane z kształceniem nauczycieli. Pracę nauczyciela - wychowawcy w szkole specjalnej traktowała jako pracę o szczególnej wartości. W Listach do młodego nauczyciela napisała: "Czy rozumiesz głębię słowa nauczyciel? Słowa, które kryje w sobie treść potrzeb życia ludzkiego". Przedstawiła w nich sylwetkę nauczyciela - dobrego Człowieka, bogatego wewnętrznie, osoby obdarzonej charyzmatem, zdolnościami empatycznymi, umiejętnością "współbrzmienia" ze swoimi podopiecznymi.
Podmiotem jej prac, trosk i starań były przede wszystkim dzieci niepełnosprawne, kalekie, upośledzone umysłowo, dla nich żądała uczestnictwa we wszystkim co ludzkie. Uporczywie i bezkompromisowo walczyła o pełne prawo do nauki, do pracy, a przede wszystkim do szacunku. Przekonywała, że kalectwo nie pomniejsza wartości i godności człowieka.
Zmarła 7 maja 1967 r. Pochowano ją na warszawskich Powązkach. Była osobowością charyzmatyczną, wzorcem etycznym dla wielu ludzi. Jej nazwisko na zawsze stało się synonimem pomocy i opieki niesionej osobom niepełnosprawnym.
